Teu kapikir ti baheula, saprak kuring boga pamajikan urang Ciamis malah
mah upacara pernikahan ge di Ciamis. Yen Ciamis ngarupakeun saksi sajarah
nanjeurna karajaan sunda nu sakitu kakoncarana di tatar Nusantara ku ayana
Karajaan Sunda Galuh.
20 taun ti saprak ngahiji jeung pun bojo ayeuna. Kuring nincak deui Kota
Ciamis, barang jlig suku nincak kana taneuh Ciamis rasa aheng na pikiran
nyaliara kana ati sanubari. Jorojoy asa hayang napak tilas ka Kawali nu harita
jadi puseur dayeuhna karajaaan Sunda Galuh.
Padahal harita teh keur dines, ngan kuatna tegad jeung niat hayang
maluruh/napak tilas karajaan sunda. Sarengsena tugas pagawean, kurang leuwih
jam 17.00 dianteur ku balad-balad nu nyepeng Kab. Ciamis dina kaayaan hujan
ngaririncik kuring saparakanca miang ka Kacamatan Kawali.
Geuningan rada jauh oge ti Kota Ciamis ka Kac. Kawali teh, da puguh
satungtung hirup karek kuring mah nincakeun suku di daerah Kawali anu cenah
patilasan karajaan seuweu siwina urang sunda.
Barang tepi ka alun-alun Kawali dibageakeun ku hujan ngagebret, di
alun-alun Kawali geus nyampak balad Ciamis nu dilapangan geus nungguan.
Sanggeus rada raat bral kuring saparakanca ngajugjug Astana Gede Kawali anu
pernahna di Kampung Indrayasa, Desa Kawali Kecamatan Kawali, Kabupaten Ciamis.
Kurang leuwih sapuluh menit anjog ka "Situs Astana Gede" anu
baheula mah dingaranan Kabuyutan Sanghyang Lingga Hiyang, legana ± 5 Ha.
Tempatna di sisi gunung Sawal anu dikurilingan ku walungan-walungan jeung
susukan anu ngarupakeun wates wilayahna. Salah sahijina walungan Cikondang ngarupakeun
wates wilayah bagian kaler, Walungan Cigarunggang wates kidul jeung
solokan-solokan leutik anu caina ngegenclang herang sok sanajan geus teu ngocor
gede, hal ieu nambah kaendahan jeung kaasrian sarta nambahan resikna situs Astana Gede.
Hujan masih keneh ngecrek nepi ka Situs Astana Gede teh, waktu geus
nunjukeun wanci harieum beungeut. Anu asup ka jero situs teu kabeh rombongan.
Da puguh aya anggota awewe nu teu wani asup ka astana nu sakitu gede jeung
kawas-kawas leuweung geledegan.
Sanggeus mayar karcis kuring jeung 5 urang babaturan asup ka Situs Astana
Gede. Barang gok oge ka jero ieu rasa geus asa kumaha. Komo barang nepi ka
prasasti tempat nyimpen abu jenajah mah. Kabayang Prabu Lingga Buana ( Prabu Wangi) ramana Putri Citra Resmi Diah
Pitaloka. Ya Allah sok sanajan beda ageman, tapi kuring teu bisa ngagambarkeun
naon nu aya dina jero pikiran jeung dada kuring. Hate ngagerentes, ya Allah ieu
teh titinggal karuhun susuhunan urang sunda anu geus jadi korban Perang Bubat bukti
ciri sajarah nu teu bisa diragukeun deui.
Barang gok ka situs pangeunteungan langsung pikiran teh kagambar ka Putri Citra
Resmi Diah Pitaloka, hate ngaleketey, pikiran narawang ka sabaraha ratus taun
katukang. Putri Citra Resmi digambarkeun salah saurang wanoja sunda nu geulis
kawanti-wanti, pananganan lir mucuk eurih, gadona endog sapotong, rarayna
ngadaun seureuh, halisna ngajeler paeh, bitisna jaksi sajantung. Korban
katelengasan Patih Gajah Mada dina perang bubat,
Putri geulis rancunit kudu
unggah bale watangan di dusun bubat ku teu rido ninggal rama kalih ibuna oge
para mantri jeung pasukan Galuh nguyang getih, palastra di palagan bubat.
Patrem nanceb na dadana, putri geulis pituin sunda perlaya ninggaleun
kahanjeluan. Lamun kongan ningal bukti titinggal karuhun jeung inget kana sajarahna hayang
ngagorowok......gusti.....harianeun. Sanajan hirup putri kawatesan sababaraha
ratus taun katukang tapi na kongkolak panon kabayang lungguh timpuhna putri
Citra Resmi jeung papuketna perang campuh di palagan bubat.
Mugia.....dipaparinan kabagjaan di alam lain.
Sanggeus ngurilingan sakabeh tiitnggal karuhun sunda Karajaan Galuh, rasa
panasaran lain kaubaran tapi hate kalah beuki motah, rasa panasaran sumarambah
kana bayah. Hate reuus pacampur sedih karuhun urang sunda geus kalongok ku
kuring. Wilujeung kantun karuhun, mugia urang sunda salawasna nanjeur, urang
sunda sing sauyunan.